(Υ13) Εκπαιδευτική και κοινωνική ένταξη ατόμων με αναπηρίες

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (Υ13)

Ι. ΓΕΝΙΚΑ

Διδάσκουσα: Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου

Εξάμηνο: Α΄ χειμερινό

Αυτοτελείς διδακτικές δραστηριότητες: α) σεμιναριακά μαθήματα, β) ερευνητική εργασία.

Τύπος μαθήματος: Υποχρεωτικό

Πιστωτικές μονάδες: 10

Σύνολο μαθημάτων: 13

Εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας: 3

Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική

ΙΙ. ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Σκοπός του μαθήματος είναι ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια να αποκτήσει μια συνολική εικόνα του γνωστικού αντικειμένου της εκπαιδευτικής και κοινωνικής ένταξης ατόμων με αναπηρίες και των Σπουδών στην Αναπηρία ώστε να αποτελέσει βάση πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν τα επί μέρους ειδικά μαθήματα του πεδίου. Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση από τους/τις μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες της σημαντικότητας και της αναγκαιότητας του γνωστικού αντικειμένου.
Ειδικότερα, εξετάζονται οι σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της ένταξης με στόχο τον προσδιορισμό όλων των μορφών εκπαιδευτικού και κοινωνικού αποκλεισμού. Αναλύεται η πολυπλοκότητα του ορισμού της αναπηρίας και οι ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις που τροφοδότησαν την ανάπτυξη ενός διευρυμένου θεωρητικού διεπιστημονικού διαλόγου στο πλαίσιο του νεοσύστατου κλάδου των «Σπουδών στην Αναπηρία». Αναλύονται ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας σε μια προσπάθεια νοηματοδότησης των όρων «αναπηρία», «βλάβη» και «διαφορετικότητα». Διαπραγματεύονται ζητήματα που σχετίζονται με την πολίτικη της ταυτότητας, των πολιτισμικών, πολιτικών και κοινωνικών προσεγγίσεων της αναπηρίας. Επιπροσθέτως, μελετάται ο θεωρητικός διάλογος που αναπτύσσεται μεταξύ των «Σπουδών στην Αναπηρία» και της εκπαιδευτικής και κοινωνικής ένταξης των ανάπηρων ατόμων σε θεωρητικό και ερευνητικό επίπεδο.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:

α) γνώσεων:

να γνωρίζει το θεωρητικό εννοιολογικό περιεχόμενο της ένταξης,
να γνωρίσει και να κατανοεί τις σύγχρονες θεωρητικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας,
να γνωρίζει το θεωρητικό εννοιολογικό περιεχόμενο των Σπουδών στην Αναπηρία,
να γνωρίζει τις βασικές κατευθύνσεις της εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής αναφορικά με την ενταξιακή εκπαίδευση και την κοινωνική ένταξη σε τοπικό και διεθνές επίπεδο,
να γνωρίζει τις σύγχρονες ερευνητικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις στο πλαίσιο διερεύνησης της ενταξιακής εκπαίδευσης, της κοινωνικής ένταξης και της αναπηρίας

β) δεξιοτήτων:

να εντοπίζει την επιρροή των σύγχρονων ερμηνευτικών προσεγγίσεων της αναπηρίας στη δομή και τη λειτουργία των εκπαιδευτικών συστημάτων, των διαγνωστικών φορέων, των υποστηρικτών δομών και στη διαμόρφωση των κοινωνικών στάσεων και αντιλήψεων αναφορικά με την αναπηρία,
να μελετά τη διαφορετικότητα των ανάπηρων ως πηγή έμπνευσης και προγραμματισμού στην άσκηση του επαγγελματικού έργου,
να προσεγγίζει κριτικά ζητήματα εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής αναφορικά με την ένταξη ανάπηρων ατόμων,
να αναπτύσσει επιστημονική επιχειρηματολογία στον προφορικό και γραπτό λόγο,
να χρησιμοποιεί κριτικά τη σχετική διεθνή βιβλιογραφία

γ) ικανοτήτων:

να κατανοεί τις βασικές αρχές της διεπιστημονικής- πολυεπιστημονικής συνεργασίας στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών μονάδων και των υποστηρικτικών δομών,
να αντιλαμβάνεται και να αναστοχάζεται τον επαγγελματικό ρόλο και την επαγγελματική πρακτική υπό το πρίσμα της ενταξιακής σκέψης,
να αξιολογεί το επαγγελματικό έργο,
να μελετά και να αξιοποιεί τη σχετική βιβλιογραφία στο πλαίσιο της ερευνητικής δραστηριότητας,
να διατυπώνει τον σκοπό και τα ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας,
να συντάσσει ερευνητικά εργαλεία,
να χρησιμοποίει ποικίλους τρόπους ανάλυσης ερευνητικών δεδομένων,
να συντάσσει μια ολοκληρωμένη ερευνητική μελέτη,
να αξιολογεί τις παρουσιάσεις των ερευνητικών προτάσεων των συμφοιτητών/τριών του/της,
να συσχετίζει τη νέα θεωρητική γνώση με την προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία.

Γενικές ικανότητες: Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος) το μάθημα αποσκοπεί:

στην αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση των νέων τεχνολογιών,
στην αυτόνομη εργασία,
στην εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον,
στον σεβασμό στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα,
στον αναστοχασμό και
στην προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Περιγραφή των ενοτήτων του μαθήματος

Εννοιολογικός προσδιορισμός της ένταξης: σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις.
Σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας: η πολυπλοκότητα του ορισμού της αναπηρίας, αποσαφηνίσεις όρων.
Η προσέγγιση της αναπηρίας υπό το πρίσμα της ενταξιακής σκέψης.
Σπουδές στην Αναπηρία: θεωρητικοποίηση της αναπηρίας.
Η έρευνα στην ενταξιακή εκπαίδευση και στις σπουδές στην αναπηρία: μεθοδολογικά ζητήματα.
Ζητήματα ενταξιακής εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής: το θεσμικό πλαίσιο της ενταξιακής εκπαίδευσης, των διαγνωστικών και υποστηρικτικών δομών.
Το πλαίσιο και η εφαρμογή της ένταξης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα: κριτική προσέγγιση των δομών ενταξιακής εκπαίδευσης.
Αρχιτεκτονική φοίτησης: κριτική θεωρητική προσέγγιση των αναλυτικών προγραμμάτων.
Διεπιστημονική συνεργασία: διερευνώντας ζητήματα συνεργασίας μεταξύ των επιστημών και των επαγγελματιών.

IV. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τρόπος παράδοσης: Πρόσωπο με πρόσωπο.

Χρήση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας: Χρήση διαδικτύου, οπτικο-ακουστικού υλικού, παρουσίαση διαφανειών σε power point, υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Οργάνωση της διδασκαλίας: Σεμιναριακά μαθήματα, μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας, πρόδρομη παρουσίαση ερευνητικής μελέτης, εκπόνηση ερευνητικής μελέτης, τελική παρουσίαση ερευνητικής μελέτης, συγγραφή ερευνητικής εργασίας, αυτοτελής μελέτη.

Αξιολόγηση μεταπτυχιακών φοιτητών: Η γλώσσα αξιολόγησης είναι η ελληνική γλώσσα. Η μέθοδος αξιολόγησης είναι διαμορφωτική και συμπερασματική και περιλαμβάνει:
1. Πρόδρομη παρουσίαση ερευνητικής εργασίας στην τάξη (10%).
Το περιεχόμενο της πρόδρομης παρουσίασης αναφέρεται στον μεθοδολογικό σχεδιασμό της έρευνας και περιλαμβάνει:

τη διατύπωση του σκοπού και των ερευνητικών ερωτημάτων,
τη θεωρητική μεθοδολογική πλαισίωση,
τα κριτήρια και τη μέθοδο επιλογής του δείγματος,
την κατασκευή του ερευνητικού εργαλείου.

2. Τελική παρουσίαση ερευνητικής εργασίας στην τάξη (30%).
Τα δεδομένα της τελικής παρουσίασης αναφέρονται στα τελικά πορίσματα της ερευνητικής εργασίας και περιλαμβάνει:

τη θεωρητική πλαισίωση της ερευνητικής εργασίας,
τη θεωρητική μεθοδολογική πλαισίωση,
τον σκοπό και τα ερευνητικά ερωτήματα,
το δείγμα,
το ερευνητικό εργαλείο,
τον μεθοδολογικό σχεδιασμό που ακολουθήθηκε στην παρούσα έρευνα,
την παρουσίαση και την ανάλυση των ευρημάτων,
τα βασικά συμπεράσματα και τους περιορισμούς της παρούσας έρευνας.

3. Γραπτή τελική ερευνητική εργασία (60%)
Το περιεχόμενο της τελικής γραπτής ερευνητικής εργασίας αποτελεί μία ολοκληρωμένη ερευνητική μελέτη η οποία κατατίθεται γραπτώς και περιλαμβάνει:

τη θεωρητική πλαισίωση του ερευνητικού θέματος (βιβλιογραφική επισκόπηση),
τον σκοπό και τη μεθοδολογία της έρευνας,
την παρουσίαση και ανάλυση των ευρημάτων,
τα συμπεράσματα και τους περιορισμούς της έρευνας.

Η συνολική έκταση της ερευνητικής εργασίας κυμαίνεται από 10.000 έως 11.000 λέξεις.

V. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προτεινόμενη γενική βιβλιογραφία:

Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου Ε., Βλάχου Α. (2012). Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική: Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης. Αθήνα: Πεδίο.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2011). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Πεδίο

Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (επιμέλεια) (2012). Σύγχρονες Ενταξιακές Προσεγγίσεις: Θεωρία και Πράξη. Πεδίο: Αθήνα

Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Καραγιάννη, Π., Ντεροπούλου Ε., Παπασταυρινίδου Γ. & Σπανδάγου, Η. (2004). Η σημασία και ο ρόλος του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών στην Ελλάδα στο: Εκπαίδευση και Τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, επιμέλεια Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Η. Σπάνδαγου, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σελ. 189-200.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου Ε., Παπαδοπούλου Κ. (2012-2019). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, Συλλογικός Τόμος Α΄,Β, Γ΄, Δ΄, Ε΄, Ζ΄, Η΄. Αθήνα: Πεδίο

Thomas, D. & Woods, H. (2008). Νοητική Καθυστέρηση: Θεωρία και Πράξη, Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου, Ε. (επιμ.). Αθήνα: Τόπος.

Tomlinson C.A. (2010). Διαφοροποίηση της εργασίας στην αίθουσα διδασκαλίας. Ανταπόκριση στις ανάγκες όλων των μαθητών. Εκδόσεις Γρηγόρη: Αθήνα.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία για την ενταξιακή εκπαίδευση:

Ainscow, Μ. (1999). Understanding the development of inclusive schools. Studies in inclusive education series. London : Falmer Press

Armstrong, D. (2003). Experiences of Special Education: Re-evaluating policy and practice through life stories. London: Routledge Falmer.

Armstrong, D. (2004). Ένταξη, συμμετοχή και δημοκρατία, στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (επιμ.), Εκπαίδευση και Τύφλωση: Σύγχρονες Τάσεις και Προοπτικές, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Barton, L. (1997). Inclusive education: romantic, subversive or realistic?, International journal of Inclusive Education, 1(3), 231-242.

Barton, L. (2008). Εκπαίδευση και ο Αγώνας για Αλλαγή: Η αναγκαιότητα μιας κριτικής πολιτικής της ελπίδας, στο Ε. Φτιάκα (επιμ.) Περάστε για έναν καφέ, Σχέσεις οικογένειας και σχολείου στην κόψη της διαφορετικότητας, (σελ. 21-38). Αθήνα: Ταξιδευτής.

Corbett, J. & Slee, R. (2000). An international conversation on inclusive education. In F. Armstrong, D. Armstrong & L. Batron (eds) Inclusive Education. Policy, Contexts and Comparative Perspectives, (pp.133-146). London: David Fulton Publishers.

Finkelstein, V. (2001). The social model of disability repossessed. The Disability Studies Archive UK, Centre for Disability Studies, University of Leeds. Available online at: www.leeds.ac.uk/disability-studies/archiveuk/archframe.htm.

Foucault, M. (1976).The History of Sexuality Volume 1: An Introduction. London: Allen Lane.

Φουκώ, Μ. (2010). Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο κολέγιο της Γαλλίας (1974-1975). Αθήνα: Εστία.

Gillborn, D. & Youdell, D. (2000). Rationing Education: Policy, Practice, Reform and Equity. Buckingham: Open University Press.

Giroux, H. (2010). Bare Pedagogy and the Scourge of Neoliberalism: Rethinking Higher Education as a Democratic public Sphere. The Educational Forum, vol. 74:184-196.

Grimaldi, E. (2011). Neoliberalism and the marginalization of social justice: the making of an education policy to combat social exclusion. International Journal of Inclusive Education 1- 24, i First Article.

Kumari-Campbell, F. ( 2005). Legislating Disability. Negative Ontologies and the Government of legal identities, in S. Tremain, ed., Foucault and the Government of Disability. Michigan: The University of Michigan Press.

Nteropoulou-Nterou, E., and Slee, R. (2019). A critical consideration of the changing conditions of schooling for students with disabilities in Greece and the fragility of international in local contexts. International Journal of Inclusive Education, Vol. 23, No.7, pp. 891-907. Doi 10.1080/13603116.2019.1623331.

Roulstone, A., and S. Prideaux (2008). More policies, greater inclusion? Exploring the contradictions of New Labour inclusive education policy. International Studies in Sociology of Education, vol. 18, no. 1:15-29.

Siebers, T. (2008). Disability theory. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Slee, R. (2004). Ενταξιακή εκπαίδευση και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη Nέα Eποχή, στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (επιμ) Εκπαίδευση και Τύφλωση, Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, (σελ 31-42). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Slee, R. (2010). The irregular school. Exclusion, schooling and inclusive education. London: Routledge.

Slee, R. (2012). How do we make inclusive education happen when exclusion is a political predisposition? International Journal of Inclusive Education, i First Article: 1-13.

Whitty, G. (2002). Making Sense of Education Policy. London: Paul Chapman Publishing.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία για τις σπουδές στην αναπηρία:

G.L. Albrecht, K.D. Seelman, M. Bury (Eds.). (2019). Εγχειρίδιο Σπουδών στην Αναπηρία: Σύγχρονες Πολυεπιστημονικές Θεωρήσεις, Α. Ζώνιου-Σιδέρη και Ε. Ντεροπούλου -Ντέρου (επιστημονική επιμέλεια ελληνικής έκδοσης). Αθήνα: Πεδίο.

Abberley, P. (1987). The Concept of Oppression and the Development of a Social Model of Disability. Disability, Handicap & Society, vol. 2, no.1, 5-19.

Abberley, P. (1992). The Concept of Oppression and the Development of a Social Theory of Oppression. In T. Booth et al (eds) Policies for Diversity in Education, (pp. 231-240). London: Routledge.

Abberley, P. (1998). The spectre at the feast: disabled people and social theory. In T. Shakespeare (ed.) The disability studies reader, (pp. 79-93). London: Cassell.

Altman, B. (2001). Disability Definitions, Models, Classification Schemes, and Applications. In G. Albrecht, K. D Seelman & M. Bury (eds) Handbook of disability studies, (pp.97-122). London: Sage.

Armstrong, D. (2003). Experiences of Special Education: Re-evaluating policy and practice through life stories. London: Routledge Falmer.

Barnes, C. (1991). Disabled People in Britain and Discrimination: A Case for Anti- Discrimination Legislation. London: Hurst & Company.

Barnes, C. (1992). Disabling imagery and the Media: An exploration of media representation of disabled people. Halifax: British Council of Organizations of disabled people and Ryburn Publishing.

Barnes, C, Oliver, M, and Barton, L. (2002). Disability, the Academy and the Inclusive Society. In C. Barnes M, Oliver, and L. Barton, (eds.) Disability Studies Today, (pp.250 – 60). Cambridge: Polity Press.

Barnes, C. and Mercer, G. (2003). Disability. Cambridge: Polity Press.

Barnes, C. and Mercer G. (2010). Exploring Disability. Cambridge: Polity Press.

Corker, M. (1998). Deaf and Disabled, or Deafness Disabled? Buckingham: The Open University Press.

Corker, M. and Shakespeare, T. (eds) (2002). Disability/Postmodernity. Embodying Disability Theory, (pp.1-17). London: Continuum.

Darke P.A. (1994). The Elephant Man (David Lynch, EMI Films, 1980): An Analysis from a Disabled Perspective. Disability and Society, vol. 9, no. 3, 327-342.

Delpfy, C. (1984). Close to home: A materialist analysis of women’s oppression. London: Hutchinson.

Edgerton, R. (1967). The Cloak of Competence: Stigma in the Lives of the Mentally Retarded. Berkeley: University of California Press.

Evans, J. (1992). Little Stephen: infantilism, projection and naturalism in the charity image. In D. Hevey, (ed.) The Creatures That Time Forgot: Charities and Disability Photography, (pp. 134-141). London: Routledge.

Finklestein, V. (1980). Attitudes and Disabled People: Issues for Discussion. New York: World Rehabilitation Fund.

Finkelstein, V. (1991). Disability: An Administrative Challenge? (The Health and Welfare Heritage). In Μ. Oliver, (Ed.), Social work, disabled people and disabling environments, (pp.19-39). London: Jessica Kingsley.

Feldman MA, Vargese J, Ramsay J and Rajska D (2002). Relationship between social support, stress and mother-child interactions in mothers with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disability, vol.15, 314-323.

Frank, A.W. (1995). The Wounded Storyteller: Body, Illness, and Ethics. Chicago: The University of Chicago Press.

French, S. (1993). Setting a record straight. In J. Swain, V. Finkelstein, S. French and M. Oliver (eds.), Disabling Barriers -Enabling Environments, (pp.7-25). London: Sage.

French, S. and Swain, J. (2004). Towards a personal non-tragedy view of disability. In J. Swain, S. French, C. Barnes, and C. Thomas (eds), Disabling Barriers-Enabling Environments, (pp. 34- 40). London: Sage.

Grealy, L. (1994). Autobiography of a Face. New York: Houghton-Miç in.

Hevey, D. (1992). The Creatures Time Forgot .London: Routledge.

Hunt P. (1966). Stigma: The experience of disability. London: Geoffrey Chapman.

Martin J. et al. (1988). The Prevalence of Disability among Adults. London: HMSO.

Kumari-Campbell, F. (2005). Legislating Disability. In S. Tremain (ed.), Foucault and the Government of Disability (pp.170-204). USA: University of Michigan Press.

Lloyd, M. (2001). The politics of Disability and Feminism: Discord or Synthesis? Sociology, vol. 35, no.3, 715-728.

Manion, M. & Bersani, H. (1987). Mental Retardation as a Western Sociological Construct: A Cross-cultural Analysis. Disability, Handicap & Society, vol. 2, no. 3, 231-245.

Morris , J. (1991). Pride against Prejudice. London: The Women’s Press.

Morris, J. (1996). Encounters with Strangers. London: The Women’s Press.

Nagi, S. (1965). Some conceptual issues in disability and rehabilitation. In M. Sussman (ed.), Sociology and Rehabilitation, (pp.100-113). Washington, DC: American Sociological Association.

Nagi, S. (1969). Disability and rehabilitation: Legal, Clinical and Self-concepts and Measurements. Columbus Ohio: Ohio State University Press.

Nagi, S. (1991). Disability concepts revised: implications for prevention. In: A.M. Pope, A.R. Tarlov, (eds), Disability in America: Toward a national agenda for prevention, (pp. 309-327). Washington, DC: National Academy Press.

Oliver, M. (1983ֹ). Social Work with Disabled People. UK: Tavistock, Macmillan.

Oliver M. et al,. (1988). Walking Into Darkness: The Experience of Spinal Cord Injury UK: Tavistock, Macmillan.

Oliver, M. & Zarb, G. (1992). Personal Assistance Schemes in Greenwich: an evaluation. London: University of Greenwich.

Oliver, M. (1990). The politics of Disablement. London: Macmillan.

Oliver, M. (1996). Understanding disability: From theory to practice. Basingstoke, UK: Macmillan.

Oliver, M. (2004). If I had a hammer: the social model in action. In: C. Barnes (ed.), The social model of disability—theory and research, (pp.18-31). Leeds: The Disability Press.

Fougeyrollas, P. & Beauregard L. (2001). Disability: an interactive person-environment social creation. In: GL Albretch, KD Seelman, M, Bury (eds), Handbook of Disability Studies, (pp. 171–194). Thousand Oaks, CA: Sage publications.

Scott-Hill, M. (2004). Collectivising experience and rules of engagement: Close (d) encounters in disability research. In C. Barnes & G. Mercer (eds.), Implementing the social model of disability: Theory and research (pp. 157-171). Leeds: The Disability Press.

Shakespeare, T. (1993). Disabled people’s self-organization: a new social movement? Disability, Handicap & Society, vol. 8, no. 3, 249 –2 64.

Shakespeare, T. (1994). Cultural representations of disabled people: dust bins for disavowal. Disability & Society, vol. 9, no. 3,283 – 301.

Shakespeare, T. & Watson, N. (2002). The social model of disability: an outdated ideology? Research in social science and disability, vol.2, 9-28.

Shakespeare, T. (2006). Disability Rights and Wrongs. London: Routledge.

Sheldon, A. (2005). One world, one people, one struggle? Towards the global implementation of the social model of disability. In C. Barnes and G. Mercer, (eds), The social model of disability: Europe and the majority world, (pp. 115–30). Leeds: The Disability Press.

Siebers, T. (2008). Disability theory. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Swain, J. and French, S. (2000). Towards and Affirmative Model of Disability. Disability & Society, vol. 15 no.4, 569-582.

Thomas, C. (2001). Feminism and Disability: The Theoretical and Political Significance of the Personal and the Experiential. In L. Barton (ed.), Disability, Politics and the Struggle for Change, (pp.48-58). London: David Fulton Publications.

Thomas, C. (2004). How is disability understood? An examination of sociological approaches. Disability and Society, vol. 19, 569-583.

Tregaskis, C. (2002). Social Model Theory: the story so far. Disability and Society, vol.17, no.4, 457-470.

UPIAS. (1976) Fundamental Principles of Disability London, Union of the Physically Impaired Against Segregation. (Available at: http://www.leeds.ac.uk/ disability-studies/archiveuk/index).

WHO, (1980). International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps. Geneva: World Health Organization.

WHO, (1999). International Classification of Functioning and Health, Beta-2 draft, Short Version, Geneva: World health Organization.

Williams, G. (2001). Theorizing Disability. In In G. Albrecht, K. D Seelman & M. Bury (eds), Handbook of disability studies, (pp.123- 144). London: Sage.

Williams, G. (1996). Representing-Disability: Some Questions of Phenomenology and Politics. In C. Barnes and G. Mercer (eds), Exploring the Divide: Illness and Disability, (pp. 194-212). Leeds, UK: The Disability Press.

Zola, I. (1991). Bringing our Bodies Back in: Reflections on a Past, Present, and Future Medical Sociology. Journal of Health and Social Behaviour, vol. 32, no.1, 1–16.

Νομοθεσία και θεσμικά κείμενα:

Νόμος 1143/1981. Περί Ειδικής Αγωγής, Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως, Απασχολήσεως και Κοινωνικής Μερίμνης των αποκλινόντων εκ του φυσιολογικού ατόμων και άλλων τινών διατάξεων. ΦΕΚ 80, τεύχος Α΄, 31 Μαρτίου 1981.

Νόμος 1566/1985. Δομή και Λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και άλλες Διατάξεις. ΦΕΚ 167, τεύχος Α΄, 30 Σεπτεμβρίου 1985.

Νόμος 2817/ 2000. Εκπαίδευση των Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες και άλλων Διατάξεων. ΦΕΚ 78, τεύχος Α΄, 14 Μαρτίου 2000.

Υπουργική Απόφαση 449/2007. Καθορισμός των ιδιαίτερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων του εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού. ΦΕΚ 449, τεύχος Β΄, 3 Απριλίου 2007.

Νόμος 3699/ 2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΦΕΚ 199, τεύχος Α΄, 2 Οκτωβρίου 2008.

Νόμος 4368/2016. Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις ΦΕΚ 21, τεύχος Α΄, 21 Φεβρουαρίου 2016.

Πλαίσιο Αναλυτικού Προγράμματος Ειδικής Αγωγής (1996). www.pesea.gr/…/P.D.301-96_Analytiko_Programma_Eidikhs_Agwghs.doc

Αναλυτικό Πρόγραμμα σπουδών (ΑΠΣ)-Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) (2003). http://www.pi-schools.gr/http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=300&ep=367

Αναλυτικά Προγράμματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (2004). http://www.pi-schools.gr/special_education_new/html/gr/8emata/analytika/analytika.htm.

Υπουργείο Παιδείας, Δια βίου Εκπαίδευσης και θρησκευμάτων, (2009). Από το σήμερα στο νέο σχολείο με πρώτα τον μαθητή. http://www.minedu.gov.gr/apo-to-simera-sto-neo-sxoleio-me-prota-ton-mathiti (ημερομηνία τελευταίας πρόσβασης: 27/04/2015).

Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

International Journal of Inclusive Education, Publisher Routledge

Disability and Society, Publisher Routledge

Journal of Disability Studies in Education, Publisher Brill

International Journal of Qualitative Studies in Education, Publisher Routledge