ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (Υ11)
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
Διδάσκοντες: Διονύσης Μάνεσης, Ηρώ Βούλγαρη
Εξάμηνο: Γ’
Αυτοτελείς διδακτικές δραστηριότητες: σεμιναριακά μαθήματα, εργαστηριακές ασκήσεις, ερευνητική εργασία
Τύπος μαθήματος: Υποχρεωτικό
Πιστωτικές μονάδες: 10
Σύνολο μαθημάτων: 13
Εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας: 3
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική
ΙΙ. ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με το σχεδιασμό και την υλοποίηση της κοινωνικής και εκπαιδευτικής έρευνας με τη χρήση ποσοτικής και ποιοτικής μεθοδολογίας, και μικτών μεθόδων έρευνας.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι μεταπτυχιακοί/ες φοιτητές/τριες θα είναι σε επίπεδο:
α) γνώσεων: να κατανοήσουν τις βασικές αρχές, προσεγγίσεις και θεωρήσεις της ποσοτικής και της ποιοτικής μεθοδολογίας, τις σχέσεις και τις διαφορές μεταξύ των δύο μεθοδολογιών, θέματα ερευνητικού σχεδιασμού, τα είδη των μεταβλητών, οι έννοιες και τα φαινόμενα προς μελέτη, τις κλίμακες μέτρησης, τεχνικές και μεθόδους δειγματοληψίας, μεθόδους συλλογής δεδομένων, ανάλυση δεδομένων με τη χρήση στατιστικών πακέτων (SPPS) και λογισμικών ποιοτικής έρευνας (π.χ. NVivo), ζητήματα αξιοπιστίας, εγκυρότητας, και κριτήρια και διαδικασίες ελέγχου της ποιότητας της ερευνητικής, διαδικασίας, και ζητήματα δεοντολογίας.
β) δεξιοτήτων: να αποκτήσουν τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να μπορούν να επιλέξουν και να πραγματοποιήσουν την κατάλληλη μέθοδο ανάλυσης δεδομένων ανάλογα με τα ερευνητικά ερωτήματα όπως, για παράδειγμα, να ορίσουν και να μετασχηματίσουν τις μεταβλητές όπου είναι απαραίτητο, να επιλέξουν με ακρίβεια και ευκολία τον κατάλληλο στατιστικό έλεγχο, και να ορίσουν σχήματα κωδικοποίησης, ώστε να είναι σε θέση να αναλύσουν πιο εύκολα και αποτελεσματικά τα δεδομένα της έρευνάς τους, να χειρίζονται σωστά και εύκολα τα λογισμικά ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας, έτσι ώστε τα αποτελέσματα των ερευνών τους να έγκυρα και αξιόπιστα.
γ) ικανοτήτων: να αναπτύξουν τις ικανότητες επιλογής και κατασκευής εργαλείων συγκέντρωσης δεδομένων (π.χ. ερωτηματολόγιο, συνέντευξη, άξονες παρατήρησης), εισαγωγής των δεδομένων στα αντίστοιχα πακέτα λογισμικού (π.χ. SPSS, NVivo), να εφαρμόσουν κατάλληλες τεχνικές διασφάλισης της αξιοπιστίας και εγκυρότητας των κλιμάκων μέτρησης κοινωνικών εννοιών ή της διαδικασίας ανάλυσης των δεδομένων, να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν τα αποτελέσματα της ανάλυσης των δεδομένων και να γράψουν/παρουσιάσουν με κατάλληλο τρόπο τα συμπεράσματα της εργασίας τους ώστε να τεκμηριώνουν επιστημονικά τα ευρήματα της ποσοτικής και της ποιοτικής έρευνας που διεξήγαγαν.
Γενικές ικανότητες: Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος το μάθημα αποσκοπεί στο να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες θεωρητικά και πρακτικά θέματα της ποσοτικής και της ποιοτικής μεθοδολογίας έρευνας, να είναι σε θέση να επιλέξουν ποια μεθοδολογία θα ακολουθήσουν ανάλογα με το αντικείμενο της έρευνάς τους, και να αποκτήσουν τις βάσεις ώστε να μπορούν να την εκτελέσουν άρτια και αποτελεσματικά ώστε να είναι σε θέση να παρουσιάσουν αξιόπιστα και έγκυρα αποτελέσματα.
ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Το μάθημα περιέχει τις παρακάτω ενότητες:
- Η φύση της ποσοτικής έρευνας
- Διατύπωση υποθέσεων. Μετατροπή ερευνητικών υποθέσεων σε στατιστικές υποθέσεις. Μεταβλητές.
- Αρχές μέτρησης – κλίμακες
- Αξιοπιστία – εγκυρότητα
- Μέθοδοι συλλογής δεδομένων (ερωτηματολόγιο, κλίμακες, δομημένη παρατήρηση, δομημένη συνέντευξη). Τρόποι ανάλυσης ποσοτικών δεδομένων.
- Έννοιες περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής.
- Εισαγωγή μεταβλητών και δεδομένων, κλίμακες μέτρησης με τη χρήση του SPSS
- Ανάλυση δεδομένων με ποσοτική μεθοδολογία, πίνακες αποτελεσμάτων με τη χρήση του SPSS
- Ερμηνεία και συγγραφή αποτελεσμάτων ποσοτικής έρευνας
- Η φύση της ποιοτικής έρευνας
- Επιστημολογικές και οντολογικές θεωρήσεις της έρευνας
- Εθνογραφία
- Θεμελιωμένη θεωρία
- Φαινομενολογία
- Μελέτη περίπτωση
- Αξιοπιστία και κριτήρια και διαδικασίες ελέγχου ποιότητας της ερευνητικής διαδικασίας
- Ζητήματα δεοντολογίας
- Ο ερευνητικός σχεδιασμός στην ποιοτική έρευνα
- Δειγματοληψία
- Μέθοδοι συλλογής δεδομένων (συνέντευξη, συμμετοχική παρατήρηση, μη συμμετοχική παρατήρηση)
- Τρόποι ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων (ανάλυση περιεχομένου, θεματική ανάλυση, ανάλυση γραπτών τεκμηρίων, οπτική ανάλυση, video ανάλυση )
IV. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ –ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Τρόπος παράδοσης: Εργαστήριο Η/Υ
Χρήση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας: Η/Υ, στατιστικό λογισμικό SPSS, λογισμικό ποιοτικής έρευνας, βιντεοπροβολέας, διαδικτυακές πηγές (π.χ. βάσεις δεδομένων, εφαρμογές οπτικοποίησης)
Οργάνωση της διδασκαλίας: Παρουσιάσεις και ομάδες εργασίας ανά δύο φοιτητές στους Η/Υ.
Αξιολόγηση μεταπτυχιακών φοιτητών: Οι ΜΦ θα πρέπει να καταθέσουν μία γραπτή εργασία.
V. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ποσοτική Μεθοδολογία:
Κυριαζή, Ν. (1999). Η κοινωνιολογική Έρευνα. Κριτική επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Γιαλαμάς Β., (2004). Στατιστικές Τεχνικές και Εφαρμογές στις Επιστήμες της Αγωγής. Αθήνα, Πατάκης.
Γναρδέλης Χ., (2009) Ανάλυση δεδομένων με το SPSS 17.0 for windows. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Δαφέρμος Β., (2011) Κοινωνική Στατιστική και Μεθοδολογία Έρευνας με το SPSS. Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη.
SPSS Step by Step. Tutorial: Part 1 & Part 2. Datastep Development 2004.
Ποιοτική Μεθοδολογία:
Τσιώλης, Γ., (2014). Μέθοδοι και Τεχνικές Ανάλυσης στην Ποιοτική Κοινωνική Έρευνα. Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
Bryman, Α., (2017). Μέθοδοι Κοινωνικής Έρευνας. Αΐδίνης Αθανάσιος (επιμ.). Εκδόσεις: Γ. Δαρδανός – Κ. Δαρδανός ΟΕ, Αθήνα.
Mason, J., (2011). Η Διεξαγωγή της Ποιοτικής Έρευνας. Εκδόσεις Πεδίο ΑΕ, Αθήνα.
Ιωσηφίδης , Θ., (2017). Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας και επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών. Εκδόσεις: Α. ΤΖΙΟΛΑ & ΥΙΟΙ Α.Ε., Αθήνα
Strauss, Anselm L., Corbin, L., (1998). Basics of qualitative research : techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks : Sage Publications.
Creswell, John W., (2007 ). Qualitative inquiry & research design : Choosing among five approaches. Thousand Oaks : SAGE Publications.
Saldaña, J. (2009). The Coding Manual for Qualitative Researchers. London, Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications Ltd.
Ίσαρη, Φ., & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας. Retrieved from https://repository.kallipos.gr/handle/11419/5826
Μικτή Μεθοδολογία:
Creswell, J. W. (2009). Research Design. Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches. SAGE Publications. Los Angeles.
Creswell, J. W., & Clark, V. L. P. (2011). Designing and conducting mixed methods research. SAGE Publications. Los Angeles.
Niglas, K. (2009). How the novice researcher can make sense of mixed methods designs. International Journal of Multiple Research Approaches, 3(1), 34-46. (άρθρο)