ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (Ε18)
Ι. ΓΕΝΙΚΑ
Διδάσκων/Διδάσκουσα: Δρ. Μαρία Τσακίρη
Εξάμηνο: Γ’
Αυτοτελείς διδακτικές δραστηριότητες: α) σεμιναριακά μαθήματα, β) βιβλιογραφική εργασία, γ) αναστοχαστικό ημερολόγιο
Τύπος μαθήματος: Επιλογής
Πιστωτικές μονάδες: 10
Σύνολο μαθημάτων: 13
Εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας: 3
Γλώσσα διδασκαλίας: Ελληνική & Αγγλική
ΙΙ. ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Σκοπός του μαθήματος είναι ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/ρια να αποκτήσει μια συνολική εικόνα της παιδαγωγικής των κριτικών σπουδών για την αναπηρία και των θεωρητικών προσεγγίσεων περί της κουλτούρας και των τεχνών της αναπηρίας, τον ακτιβισμό των ατόμων με αναπηρία, καθώς και τις σύνδέσεις αυτών με την κοινωνική δικαιοσύνη και τη διατομεακή προσέγγιση. Οι κριτικές σπουδές για την αναπηρία προσφέρουν ένα σύγχρονο διεπιστημονικό θεωρητικό πλαίσιο για την ανάλυση της άνισης μεταχείρισης και της καταπίεσης που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία. Οι μεταπτυχιακοί/ες φοιτητές/ριες θα διερευνήσουν ένα πολύμορφο δείγμα πολιτισμικών αναπαραστάσεων της αναπηρίας και μέσω αυτών θα κατανοήσουν την αισθητική της αναπηρίας και τη σημασία της έννοιας και πολιτικής στάσης: «crip wilfulness» ενάντια στην αισθητική του αποκλεισμού και τις πολιτικές αποστροφής και μισαναπηρισμού στην εποχή της κρίσης.
Το περιέχομενο του μαθήματος εξετάζει και τα φεστιβάλ κινηματογράφου με θέμα την αναπηρία ως τα πλαίσια όπου ο ακτιβισμός για την αναπηρία και οι πολιτικές της ατυπικότητας λαμβάνουν χώρα. Σε αυτό το πλαίσιο θα αναλυθεί η δουλειά καλλιτεχνών με αναπηρία και σκηνοθετών με και χωρίς αναπηρία με στόχο την ολιστική προσέγγιση της πολυπλοκότητας των αναπαραστάσεων της αναπηρίας. Επίσης, επιδιώκεται οι φοιτητές/ριες να κατανοήσουν τις θεωρητικές προσεγγίσεις των κριτικών σπουδών για την αναπηρία, της κριτικής παιδαγωγικής και του φεμινισμού μέσα από το έργο σημαντικών σύγχρονων ακαδημαικών όπως οι: Tobin Siebers, Robert McRuer, Rosemarie Garland-Thomson, David Mitchell, Sharon Snyder, Dan Goodley και Sara Ahmed.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η μεταπτυχιακός φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:
α) γνώσεων:
- να γνωρίζει τις θεωρητικές προσεγγίσεις των κριτικών σπουδών για την αναπηρία και τις παιδαγωγικές διαστάσεις αυτών.
- να γνωρίζει το περιεχόμενο και τη σημασία της αισθητικής της αναπηρίας και του σώματος με αναπηρία, της πολιτικής της ατυπικότητας, των εννοιών «crip wilfulness» και «crip killjoys»
- να κατανοήσει το περιεχόμενο των τεχνών και της κουλτούρας της αναπηρίας, του ακτιβισμού των ατόμων με αναπηρία και την παιδαγωγική αξία τους.
- να γνωρίζει τις κοινωνικο-πολιτισμικές και κριτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας μέσα από την οπτική και τη δράση ακαδημαϊκών, καλλιτεχνών και ακτιβιστών με αναπηρία.
β) δεξιοτήτων:
- να είναι σε θέση να συνδέσει την παιδαγωγική αξία των τεχνών και της κουλτούρας της αναπηρίας με το αναλυτικό πρόγραμμα, στοχεύοντας στην εφαρμογή διδακτικών πρακτικών που προωθούν τη κοινωνική δικαιοσύνη και το πλουραλισμό της δημοκρατίας.
- να είναι σε θέση να εντοπίσει και να αναλύσει τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά εμπόδια που επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων με αναπηρία.
- να μπορεί να αναλύσει κριτικά τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης και των νεοσυντηρητικών πολιτικών στις ζωές των ατόμων με αναπηρία.
- να επεξεργάζεται κριτικά σχετική με το θέμα βιβλιογραφία
- να εφαρμόζει τις συγκεκριμένες θεωρητικές προσεγγγίσεις των κριτικών σπουδών για την αναπηρία στη μεθοδολογία έρευνας.
γ) ικανοτήτων
- να κατανοεί τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνικο-πολιτισμικές προσεγγίσεις απαιτούν επανεξέταση των εννοιών: αναπηρία, αποκλεισμός, αισθητική-τέχνες-κουτλούρα και πολιτκή της αναπηρίας.
- να κατανοεί τη σημασία των κριτικών σπουδών για την αναπηρία για την ανάπτυξη ολιστικών ενταξιακών προσεγγίσεων
- να κατανοεί τις μεθοδολογικές προεκτάσεις των κριτικών σπουδών για την αναπηρία
- να μελετά κριτικά διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και να κατανοεί τη συμβολή τους στην κατανόηση των πολύπλευρων θεμάτων που αφορούν τον κοινωνικό αποκλεισμό και την αναπηρία
- να βελτιώσει την αναλυτική του/της ικανότητα και την ικανότητα δόμησης επιχειρηματολογίας σε συναφή θέματα
- να κατανοεί τους τρόπους με τους οποίους οι κριτικές σπουδές για την αναπηρία συνάδουν με την κοινωνική θεώρηση της αναπηρίας και την ενταξιακή εκπαίδευση.
Γενικές ικανότητες:
Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στον Οδηγό και Κανονισμό Σπουδών) το μάθημα αποσκοπεί:
- προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- στην απόκτηση θεωρητικών γνώσεων
- παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- στην αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση των νέων τεχνολογιών
- στην αυτόνομη εργασία
- στην εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- στον σεβασμό στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- στον αναστοχασμό
- στην προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Περιγραφή των ενοτήτων του μαθήματος:
Κριτική θεώρηση των σπουδών για την αναπηρία.
- Το κοινωνικό μοντέλο
- The affirmation model (το μοντέλο της επιβεβαίωσης)
- H θεωρία της αναπηρίας
- Διατομεακότητα και πολλαπλή ταυτότητα (intersectionality)
- Crip theory & crip killjoys
- Μεθοδολογία των κριτικών σπουδών για την αναπηρία
Αναπαραστάσεις της αναπηρίας στον κινηματογράφο.
Αναπηρία και ΜΜΕ.
Η αναπηρία στη λογοτεχνία.
- Η λογοτεχνία και η ποίηση της αναπηρίας.
Η αναπηρία στην τέχνη και η αισθητική του αποκλεισμού.
- Προπαγάνδα και ευγονική.
Η αισθητική και η κουλτούρα της αναπηρίας.
- Οι προτάσεις και παρεμβάσεις των καλλιτεχνών με αναπηρία.
Τα φεστιβάλ ταινιών με θέμα την αναπηρία.
- Η διαπραγμάτευση του ρεαλισμού και δεοντολογικοί προβληματισμοί στο ντοκιμαντέρ.
- Θεωρητικές προσεγγίσεις της εξεταστικής ματιάς και των τρόπων που κοιτάμε το σώμα με αναπηρία.
- Η πολιτκή της ατυπικότητας.
- Η θεματολογία των φεστιβάλ ταινιών με θέμα την αναπηρία.
- Γλωσσικές επιλογές και πρόσβαση.
Ανάλυση ντοκιμαντέρ μέσω των προσεγγισέων των κριτικών σπουδών για την αναπηρία. Θεματικές: ενταξιακή εκπαίδευση και μετάβαση στις σχολικές βαθμίδες, επαγγελματική κατάρτιση, η έννοια του ανάπηρου-άλλου.
Ντοκιμαντέρ και ακτιβισμός των ατόμων με αναπηρία.
Αναπηρία, ντοκιμαντέρ και ακτιβισμός στην Ελλάδα.
IV. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Τρόπος παράδοσης: πρόσωπο με πρόσωπο
Χρήση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας: χρήση διαδικτύου, οπτικο-ακουστικό υλικό, παρουσίαση διαφανειών σε power point, σημειώσεις και κείμενα σε ηλεκτρονική μορφή, υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικής τάξης (e-class) και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Οργάνωση της διδασκαλίας: σεμιναριακά μαθήματα, μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας, ανάλυση οπιτκο-ακουστικού υλικού, προετοιμασία βιβλιογραφικής εργασίας, παρουσίαση της βιβλιογραφικής εργασίας, συγγραφή της εργασίας, αυτοτελής μελέτη, επισκέπτες ομιλητές.
Αξιολόγηση μεταπτυχιακών φοιτητών:
Η γλώσσα αξιολόγησης είναι η ελληνική. Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών περιλαμβάνει:
Συμμετοχή στα σεμινάρια (15%)
Δημιουργία αναστοχαστικού ημερολγίου (15%)
Προετοιμασία και παράδοση ατομικής γραπτής εργασίας, 2000-2500 λέξεων. Θα αξιολογηθεί η κριτική ανάλυση, η ανάπτυξη επιχειρηματολογίας, η αναζήτηση και χρήση σχετικής βιβλιογραφίας (70%).
V. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Α. Υποχρεωτικά κείμενα προς μελέτη για τη διεξαγωγή των σεμιναρίων
Barnes, C. Oliver, M. Barton, L. & (2014). Σπουδές για την Αναπηρία σήμερα.Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Barnes & G. Mercer (Eds.), Doing Disability Research. Leeds: The Disability Press.
Barnes, C. (2003). Effecting Change; Disability, Culture and Art? Retrieved from http://www.leeds.ac.uk/disabilitystudies/archiveuk/Barnes/Effecting%20Change.pdf
Garland-Thomson, R. (2009). Staring: How We Look. New York: Oxford University Press.
Garland Thomson, R. (2005). Feminist disability studies, Signs: Journal of Women in Culture and Society, 30(2), 1557–87.
Goodley, D. (2013). Dis/entangling critical disability studies, Disability & Society, 28(5), 631-644. doi: 10.1080/09687599.2012.717884
Goodley, D. (2010). Disability studies: An interdisciplinary introduction. Los Angeles, CA: SAGE Publications.
Goodley, D., & Moore, M. (2000). Doing Disability Research: activist lives and the academy. Disability & Society, 15(6), 861–882.
Hall, K.Q. (Ed.). (2011). Feminist Disability Studies. Indiana: Indiana University Press.
Kafer, A. (2013). Feminist, Queer, Crip. Indiana: Indiana University Press
Meekosha, H., & Shuttleworth, R. (2009). What’s so ‘critical’ about critical disability studies? Australian Journal of Human Rights, 15(1), 47–76.
Mercer, G. (2004). From Critique to Practice: emancipatory disability research. In C. Barnes & G. Mercer (Eds.), Implementing the Social Model of Disability: Theory and Research (pp. 118–137). Leeds: The Disability Press.
ΜcRuer, R. (2018). Crip Times: Disability, Globalization, and Resistance. New York: New York University Press.
McRuer, R. (2006). Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability. New York: New York University Press.
Oliver, M. (2013). The social model of disability: thirty years on. Disability & Society, 28(7), 1024- 1026.
Oliver, M. (1997). Emancipatory disability research: realistic goal or impossible dream. In C. Barnes & G. Mercer (Eds.), Doing Disability Research. Leeds: The Disability Press.
Siebers, T. (2008). Disability Theory. U.S.A.: The University of Michigan Press.
Siebers, T. (2006). Disability Aesthetics, Journal for Cultural and Religious Theory, vol. 7 no. 2, 63-73.
Snyder, S. L., & Mitchell, D. T. (2008). “How do we get all these disabilities in here?”: Disability Film Festivals and the Politics of Atypicality. Canadian Journal of Film Studies, 17(1), 11- 29.
Συμεωνίδου, Σ. (2014). Διαστάσεις της αναπηρίας στην Κύπρο. Αναλύοντας εμπειρίες καθημερινής ζωής και πολιτικού αγώνα. Αθήνα: Πεδίο.
Β. Υποστηρικτική βιβλιογραφία
Bruzzi, S. (2006). New documentary. New York: Taylor & Francis.
Frazee, C. (2008). Unleashed and unruly: Staking our claim to place, space and culture. Presented to the Unruly Salon, profiling disability performance and scholarship. Green College, University of British Columbia, Vancouver.
Galvin, R., (2003). The paradox of Disability Culture: the need to combine versus the imperative to let go, Disability & Society, 18(5), 675- 690.
McMurchy, G., Roman, L.G., and Frazee, C. (2009). Opening generative and innovative public spaces for disability arts, culture and scholarship. The Review of Disability Studies: An International Journal, 5(1).
Morisson, E., & Fikelstein, V. (1992). Culture as struggle: access to power, in Leeds, S. (Εd.) Disability Arts and Culture papers, Transcripts of a Disability Arts and culture seminar: November 20th 1991, London: Shape London.
Pernick, M.S., (1996). The Black Stork: Eugenics and the Death of “Defective” Babies in American Medicine and Motion Pictures since 1915, New York: Oxford University Press.
Renov, M. (1993a). Introduction: The Truth about Non-Fiction. In M. Renov (Ed.), Theorizing Documentary (pp. 1–11). New York: Routledge
Sandell, R., Dodd, J. & Garland-Thomson, R. (Eds). (2010). Re-Presenting Disability: Activism and Agency in the Museum. Abingdon: Routledge
Χρήσιμες ιστοσελίδες:
https://www.ucy.ac.cy/psifides-gnosis/documents/Eleni_Omirou-%CE%915_.pdf
http://www.lib.uoa.gr για αναζήτηση στις βιβλιογραφικές βάσεις