Back

Β. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

Νοητική και Κινητική Αναπηρία: σύγχρονες εκπαιδευτικές πρακτικές

Ι. ΓΕΝΙΚΑ 

Διδάσκουσα:  Γεωργία Παπασταυρινίδου

Εξάμηνο: Β’ (εαρινό)

Αυτοτελείς διδακτικές δραστηριότητες: α) Πρακτική άσκηση με εποπτεία σε δομές ειδικής,   ενταξιακής εκπαίδευσης, σε ιδρυματικές, θεραπευτικές δομές, β) σεμιναριακά μαθήματα, γ) παρουσιάσεις εργασιών σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων.

Προαπαιτούμενο μάθημα: Σύγχρονες προσεγγίσεις της ειδικής, ενταξιακής εκπαίδευσης και των σπουδών στην αναπηρία

Τύπος μαθήματος: Υποχρεωτικό

Πιστωτικές μονάδες: 10

Σύνολο μαθημάτων:  13

Εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας:  2  (και 2 τελικά τρίωρα μαθήματα)

Γλώσσα διδασκαλίας:  Ελληνική

ΙΙ. ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ  

Σκοπός του μαθήματος είναι, αφενός, ο συνδυασμός θεωρητικής γνώσης με την εκπαιδευτική πράξη σε σχέση με την εκπαίδευση μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία και, αφετέρου, η ανάπτυξη από πλευράς των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών μιας σειράς επαγγελματικών δεξιοτήτων σχετικών με την εκπαίδευση μαθητών/τριών με αντίστοιχες αναπηρίες σε διαφορετικά πλαίσια εκπαίδευσης.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η μεταπτυχιακός/ή φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:

Γνώσεων:

  1. Να κατανοεί την πολυπλοκότητα του προσδιορισμού της νοητικής/κινητικής αναπηρίας
  2. Να αναγνωρίζει τις διαφορές στον προσδιορισμό της νοητικής/κινητικής αναπηρίας βάσει των διαφορετικών μοντέλων προσέγγισης της αναπηρίας και τις διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις της νοητικής αναπηρίας.
  3. Να εμβαθύνει σε θέματα που σχετίζονται με το κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό πλαίσιο της διαμόρφωσης των κοινωνικών στάσεων και αντιλήψεων σε σχέση με τη νοητική/κινητική αναπηρία και την κατασκευή των διακρίσεων και του αποκλεισμού στην εκπαίδευση.
  4. Να έχει κατανοήσει τις επιμέρους παιδαγωγικές και πολιτικές διαστάσεις της ειδικής και της ενταξιακής εκπαίδευσης μαθητών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  5. Να γνωρίζει τις βασικές αρχές τις διαφοροποιημένης διδασκαλίας και του σχεδιασμού αντίστοιχων δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών υλικών για την εκπαίδευση μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  6. Να έχει κατανοήσει τις ομοιότητες/διαφορές όσον αφορά στους στόχους, τις παιδαγωγικές πρακτικές μεταξύ της ειδικής και της ενταξιακής εκπαίδευσης.

Δεξιοτήτων:

  1. Να επεξεργάζεται κριτικά την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με την ανάπτυξη σύγχρονων εκπαιδευτικών πρακτικών για μαθητές με νοητική/κινητική αναπηρία.
  2. Να είναι σε θέση να στοιχειοθετεί και να τεκμηριώνει επιστημονικά την επιχειρηματολογία του/της σε σχέση με ζητήματα που άπτονται της εκπαίδευσης μαθητών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  3. Να επεξεργάζεται κριτικά τα επίσημα διαφοροποιημένα προγράμματα σπουδών και τα διαθέσιμα εκπαιδευτικά υλικά για μαθητές με νοητική/κινητική αναπηρία.
  4. Να είναι σε θέση να αναλύει, να επιλέγει και να συνθέτει εργαλεία για την παιδαγωγική αξιολόγηση μαθητών με νοητική/κινητική αναπηρία και να επεξεργάζεται κριτικά ειδικά θέματα σε σχέση με το ζήτημα αυτό.
  5. Να μπορεί να σχεδιάζει, να υλοποιεί και να αξιολογεί διαφοροποιημένες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και να διαμορφώνει κατάλληλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα για την εκπαίδευση μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  6. Να αξιοποιεί τη διαφορετικότητα των μαθητών ως πηγή έμπνευσης και σχεδιασμού διδακτικών-μαθησιακών δραστηριοτήτων.

Ικανοτήτων

  1. Να μπορεί να αναζητεί, και να αξιοποιεί διεπιστημονικά δεδομένα σε σχέση με την εκπαίδευση μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  2. Να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις διαφορετικών περιβαλλόντων μάθησης και δομών εκπαίδευσης μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία.
  3. Να μπορεί να αναστοχάζεται κριτικά πάνω στην πρακτική του/της.
  4. Να αξιολογεί το εκπαιδευτικό έργο μέσω της συμμετοχικής παρατήρησης.
  5. Να αναπτύξει την ευελιξία, τη φαντασία και την επινοητικότητα σε σχέση με τον σχεδιασμό διαφοροποιημένων διδακτικών-μαθησιακών δραστηριοτήτων.
  6. Να μπορεί να συνεργάζεται με τον/την συμφοιτητή/τρια στη συγγραφή της τελικής δυαδικής εργασίας.

 

Γενικές ικανότητες:  Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στον Οδηγό και Κανονισμό Σπουδών) η πρακτική άσκηση με εποπτεία αποσκοπεί:

  • στην αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση των νέων τεχνολογιών,
  • στην αυτόνομη εργασία,
  • στην ομαδική εργασία,
  • στην εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον,
  • στον σεβασμό στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα,
  • στον αναστοχασμό και
  • στην προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

ΙΙΙ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 

Α. Η πρακτική άσκηση των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών σε δομές ειδικής, ενταξιακής εκπαίδευσης, σε ιδρυματικές, θεραπευτικές δομές περιλαμβάνει:

  1. Μελέτη της δομής και λειτουργίας του εκπαιδευτικού πλαισίου υλοποίησης της πρακτικής άσκησης.
  2. Παιδαγωγική αξιολόγηση μιας περίπτωσης μαθητή/τριας με νοητική/κινητική αναπηρία.
  3. Εκπαιδευτική παρέμβαση με βάση τις αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας.

Β. Η πρακτική άσκηση πλαισιώνεται από σεμιναριακά μαθήματα με αντικείμενο την ατομική, κοινωνική και εκπαιδευτική διάσταση της νοητικής/κινητικής αναπηρίας, θεωρητικές προσεγγίσεις και συστήματα ταξινόμησης της νοητικής και κινητικής αναπηρίας, σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της νοημοσύνης, της μάθησης και της ανάπτυξης, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη διδακτικών/εκπαιδευτικών πρακτικών για την εκπαίδευση μαθητών με νοητική/κινητική αναπηρία σε δομές ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης καθώς επίσης και σε ιδρυματικές και θεραπευτικές δομές. Ειδικότερα θα θιγούν θέματα όπως:

  1. Προσδιορισμοί και συστήματα ταξινόμησης της νοητικής και κινητικής αναπηρίας
  2. Θεωρητικές προσεγγίσεις της νοητικής/κινητικής αναπηρίας
  3. Ο προσδιορισμός της νοητικής/κινητικής αναπηρίας με βάση την προσέγγιση του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας (μαρξιστικές και μεταδομιστικές προσεγγίσεις)
  4. Ο ρόλος και η σημασία της διάγνωσης στο σχολικό πλαίσιο
  5. Θεωρίες Μάθησης και Ανάπτυξης
  6. Είδη και μορφές αξιολόγησης – ειδικά θέματα αξιολόγησης μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία
  7. Η συστηματική παρατήρηση ως μέθοδος αξιολόγησης μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία
  8. Κριτική επισκόπηση Αναλυτικών Προγραμμάτων για τη νοητική και την κινητική αναπηρία
  9. Βασικές αρχές της διαφοροποιημένης διδασκαλίας
  10. Η σημασία και ο ρόλος της διεπιστημονικής ομάδας στην εκπαίδευση μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία – Μοντέλα συνεργατικών πρακτικών
  11. Η σημασία και ο ρόλος της συνεργασίας του σχολείου με γονείς μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία – ανάπτυξη συνεργατικών πρακτικών σχολείου οικογένειας.

Γ. Το μάθημα ολοκληρώνεται με παρουσιάσεις ομαδικών εργασιών (ανά δύο άτομα) σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων σε θέματα που άπτονται της εκπαίδευσης μαθητών/τριών με νοητική/κινητική αναπηρία, αναστοχασμό πάνω στις εμπειρίες από την πρακτική άσκηση και στις σχετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και συζήτηση στην ομάδα.

IV. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ –ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 

Τρόπος παράδοσης: Πρόσωπο με πρόσωπο, πρακτική άσκηση με εποπτεία, παρέμβαση στο πεδίο.  

Χρήση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας: Χρήση διαδικτύου, οπτικο-ακουστικού υλικού,  παρουσίαση διαφανειών σε power point,  υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Οργάνωση της διδασκαλίας:

Το πρώτο μέρος των συναντήσεων επικεντρώνεται στη συζήτηση, τις εμπειρίες, τις παρατηρήσεις των φοιτητών/φοιτητριών και την παρουσίαση συνοπτικών εργασιών (για παράδειγμα τις παρέμβασεις τους στο πεδίο, μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας) οι οποίες προκύπτουν από την επεξεργασία της κάθε ενότητας. Στο δεύτερο μέρος σε μορφή σύντομης διάλεξης παρουσίαζεται η ενότητα στην οποία θα επικεντρωθεί η παρατήρηση και η συζήτηση της επόμενης συνάντησης.

Αξιολόγηση μεταπτυχιακών φοιτητών: Η αξιολόγηση στο συγκεκριμένο εργαστήριο βασίζεται: (α) στη συμμετοχή των φοιτητών/τριών στις εβδομαδιαίες συναντήσεις, (β) στον κριτικό σχολιασμό ερωτημάτων και προβληματισμών που αναδύονται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων καθώς και στην παρουσίαση συνοπτικών εργασιών που προκύπτουν από τα θέματα αυτά (γ) στη συγγραφή και παρουσίαση συνεργατικής δυαδικής εργασίας 5000 λέξεων. Το θέμα της εργασίας θα συζητηθεί στο πλαίσιο των συναντήσεων και θα εμπίπτει στη θεματολογία του εργαστηρίου και στα προσωπικά ερευνητικά ενδιαφέροντα των φοιτητών/τριών.

V. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

Ελληνόγλωσση

Anstötz, C. (2012). Βασικές αρχές της παιδαγωγικής για τα νοητικά καθυστερημένα άτομα (επ. Α. Ζώνιου-Σιδέρη). Αθήνα: Πεδίο.

Barnes, C., Oliver, M., & Barton, L. (επιμ.), (2014). Οι σπουδές για την αναπηρία σήμερα (πρόλογος-επιμ. Γ. Καραγιάννη). Αθήνα: Επίκεντρο.

Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (επιμ.), (2012). Σύγχρονες Ενταξιακές Προσεγγίσεις. Αθήνα: Πεδίο.

Hoddap, B. (2005). Αναπτυξιακές θεωρίες και αναπηρία. Νοητική Καθυστέρηση, Αισθητηριακές Διαταραχές και Κινητική Αναπηρία (επ. Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου). Αθήνα: Μεταίχμιο.

Thomas, D. & Woods, H. (2008) Νοητική Καθυστέρηση. Θεωρία και πράξη (επ. Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου). Αθήνα: Τόπος

Vygotsky, L.S. (2000). Νους στην κοινωνία. Ανάπτυξη ανώτερων ψυχολογικών διαδικασιών (επ. Σ. Βοσνιάδου). Gutenberg, Aθήνα.

Ξενόγλωσση

Best, S., Heller, K, Bigge, J. (2004) Teaching Individuals with Physical or Multiple Disabilities, California: Prentice Hall, (5th edition).

Cole, P. (1998). Developmental Versus Difference Approaches to Mental Retardation: A theoretical Extension to the present debate, American Journal on Mental Retardation, 102 (4), 379-391.

Dowse L. (2009). ‘Some people are never going to be able to do that.’ Challenges for people with intellectual disability in the 21st century. Disability & Society, 24 (5), 571-584.

Goodley, D. (2001). ‘Learning Difficulties’, the Social Model of Disability  and Impairment. Challenging Epistemologies. Disability & Society, 16(2), 207-231.

Kitchin, R. (1998). ‘Out of Place’, ‘Knowing one’s place’: Space, Power and the exclusion of disabled people. Disability & Society, 13(3), 343-356.

Tilstone, C. (1998). Observing Teaching and Learning: Principles and Practice. London: David Fulton.

Thomas, C. (2004). How is disability understood? An examination of sociological approaches. Disability & Society 19(6), 569-583.

Slee, R. (2001). Social Justice and the changing directions in education research: the case of inclusive education. International Journal of Inclusive Education V5, I3, pp167-177.

Slee, R. & Allan, J. (2001). Excluding the included: a reconsideration of inclusive education. International Studies in Sociology of Education, V11, I2 pp. 173-192.

Slee, R. (2008). Beyond Special and Regular Schooling? An inclusive education reform agenda. International Studies in Sociology of Education, 18 (2), pp. 99-116.

Zoniou-Sideri, A. & Vlachou, A. (2006) “Greek Teachers’ Belief Systems about Disability and Inclusive Education.” International Journal of Inclusive Education, 10, (4-5), 379-394.

Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

Disability & Society: http://www.tandfonline.com/toc/cdso20/current

International Journal of Inclusive Education: http://www.tandfonline.com/toc/tied20/current

International Journal of Disability, Development and Education: http://www.tandfonline.com/toc/cijd20/current

Journal of Intellectual Disabilities: http://jid.sagepub.com